logo Gemeente Tilburg Gemeente Tilburg

Alles over de ambtsketen

Op deze pagina lees je meer over de ambtsketen. 

Ambtsketen

Tilburg heeft een grote zilveren ambtsketen. Deze grote keten representeert het burgemeesterschap. De ambtsketen bestaat uit een keten met daaraan een embleem: een zijde met het rijkswapen en een zijde met het gemeentewapen. Afhankelijk van de handeling of activiteit moet de ene of de andere zijde voor hangen.

Wanneer draagt de burgemeester de ambtsketen?

Met de ambtsketen wordt beoogd dat de burgemeester zich kenbaar kan maken aan het publiek. 
De burgemeester moet de ambtsketen dragen als:

De burgemeester mag de ambtsketen dragen als hij bij (externe) activiteiten kenbaar wil maken dat hij als burgemeester aanwezig is of een handeling verricht.

Vervanging van de burgemeester

Voor de vervanger van de burgemeester gelden dezelfde regels als voor de burgemeester zelf. Waar de burgemeester de ambtsketen móet dragen, draagt ook de vervanger hem. Waar de burgemeester de ambtsketen mag dragen, adviseert Kabinet en Representatie over het al dan niet dragen van de keten. De vraag of een wethouder de ambtsketen draagt, wordt dus pas relevant als deze wethouder bij een activiteit de burgemeester vervangt. Als de wethouder optreedt in de functie van wethouder draagt hij/zij nooit de ambtsketen.

Hoe wordt de ambtsketen gedragen?

De ambtsketen is voorzien van een kleine draagketting die om de nek gaat (liefst onder de kraag), de grote schakels van de keten rusten op de schouders. De ambtsketen hangt altijd recht en is altijd zichtbaar voor de aanwezigen. De ambtsketen wordt dus nooit onder een jas, das of ander kledingstuk gedragen. In de meeste gevallen hangt de zijde met het gemeentewapen voorop. Alleen wanneer de (loco)burgemeester namens de rijksoverheid handelt, wordt de zijde met het rijkswapen voorop gehangen. Dit laatste gebeurt in ieder geval altijd bij de uitreiking van een Koninklijke onderscheiding.

De oude burgemeestersketen, ook wel de kleine keten genoemd, is ook nog beschikbaar en kan bij hoge uitzondering gedragen worden. Bijvoorbeeld als de keten langere tijd gedragen moet worden (denk aan een raadsvergadering) en het gewicht van de keten dit moeilijk maakt.

De grote ambtsketen

Het was in 1968 een wens van burgemeester Becht om een nieuwe ambtsketen te laten maken, omdat de oude (nu de kleine ambtsketen) niet meer voldeed en niet meer representatief en doelmatig was. De oude zou blijven dienen als reserveketen. 

Burgemeester Becht draagt de nieuwe ambtsketen voor het eerst in de raadsvergadering van 1 september 1970. 

Het ontwerp

Het ontwerp is van W. Kloosterman, Edelsmid uit de Sumatrastraat 18 in Tilburg. Op 10 juni 1968 kreeg de kunstenaar de opdracht tot het maken van enkele ontwerpen voor een 'brede, rondliggende' keten. Belangrijk criterium was dat hij 'rond bleef liggen', dat hij zelfs bij het bukken niet tot een punt kon wegzakken. Het materiaal is massief zilver.

De besluitvorming rondom het beschikbaar stellen van geld voor de nieuwe keten was een zaak van lange adem. 

  • 22 augustus 1968: raadsvoorstel voor krediet voor 5.000 gulden voor een nieuwe keten.

Van de raadsbehandeling hiervan is een uitgebreid verslag in de archieven. Raadslid drs. Nolens was tegen. Hij vond het 'uit de tijd'. "In deze tijd moet heel andere inhoud worden gegeven aan het gezagsbegrip. Vroeger werd gezag met een hoofdletter geschreven, tegenwoordig met een kleine letter", aldus Nolens. Raadslid Miet van Puijenbroek was voor: Zij vertelde meermalen te hebben gezien dat de burgemeester zat 'te hijsen' met de keten, waaruit wel bleek dat die er een hekel aan had. De vorige keten was al 61 jaar oud, had 165 gulden gekost en in een stad met meer dan 150.000 inwoners konden we dan toch niet spreken van een 'dure burgemeester'. 

Op 30 augustus 1968 besluit de raad het geld beschikbaar te stellen (26 stemmen vóór - 5 tegen) en de kunstenaar krijgt in januari 1969 officieel de opdracht een keten te maken. Gekozen wordt voor een ontwerp naar voorbeeld van een keten van een grote Brabantse stad: Eindhoven!

In juni 1969 is er nog geen keten. Bij navraag blijkt dat de kunstenaar veronderstelde dat de keten wel kon wachten tot het nieuwe stadhuis klaar was. De burgemeester was het daar niet mee eens en toen er in oktober 1969 nog geen keten was, heeft het college een boze brief geschreven. Daarna wordt de keten vervaardigd en een 'proef' voorgelegd aan de burgemeester. Deze wordt afgekeurd door B&W. B&W schrijft in januari 1970 een brief dat dit niet het ontwerp is waarvoor is gekozen. Waarna de gemeentesecretaris ingrijpt en een boze memo stuurt aan B&W dat dit toch echt het ontwerp is waarvoor ze destijds hebben gekozen.

Er volgen nog zes B&W-nota's met besluitvorming over kleur, smeedwerk, materiaal en vorm. De burgemeester gaat hier uiteindelijk nog zelf over in overleg met de kunstenaar. Na dit gesprek wordt besloten de keten volgens eerste ontwerp uit te voeren. Hierover is een B&W-besluit van 5 maart 1970 (bijna twee jaar later). 

Details/specificaties

Uitleg merkteken:

  • Cijfermerk (is onleesbaar)
  • Jaarletter K = 1970
  • Kantoorteken K = Den Bosch (daar is hij gekeurd)
  • Leeuw I = 0,925 zilvergehalte (hoogste zilvergehalte)
  • Cijfermerk (onleesbaar)
  • Gewicht = 830 gram
  • Meesterteken (MT) W5K = Willem Kloosterman

Kleine ambtsketen 

Dit is de oude keten. Hij is gemaakt op 4 september 1907 en geleverd door Magazijn van goud, zilver en Juwelen, Frans Verschuuren, Heuvelstraat Tilburg. Hij is waarschijnlijk gemaakt bij  Van Kempen in Utrecht. Daarvoor bestond er geen Tilburgse burgemeestersketen. De burgemeesters droegen een lint met penning van het wapen van Tilburg. De kleine ambtsketen werd voor het eerst gedragen door Burgemeester Raupp (1907 - 1915) en kostte 165 gulden. Over Van Raupp werd gezegd bij zijn afscheid: "We hadden een dure burgemeester, maar hebben dan ook veel zien gebeuren."