Bomen

In de gemeente Tilburg staan circa 105.000 gemeentelijke bomen, als we die in de bossen niet meerekenen.

Soms moeten bomen gekapt worden, vanwege de veiligheid of om ruimte te geven aan andere bomen. Ook voor stedelijke ontwikkeling kan het zijn dat de gemeente bomen verwijdert. Voor elke boom die de gemeente verwijdert, wordt een nieuwe geplant. Het verwijderen van bomen wordt altijd voorafgegaan door ecologisch onderzoek naar diersoorten die mogelijk in de bomen leven.

Zieke of dode bomen

Bomen die ernstig ziek of dood zijn kunnen onveilig zijn, omdat ze kunnen omvallen bij een storm of er kunnen takken breken. Ook de klimaatverandering- waar we de afgelopen jaren steeds meer mee te maken krijgen - heeft soms invloed op de condities van bomen. Andere redenen voor een slechtere conditie van bomen zijn onder meer de leeftijd en de standplaats.

Alle gemeentelijke bomen worden iedere 3 jaar gecontroleerd of ze nog veilig zijn. Ook wordt er gekeken of de boom gesnoeid moet worden. Zo houdt de gemeente de kwaliteit van de bomen in de stad in de gaten. Tijdens deze inspectie kan een boom aangemerkt worden als een zogenaamde ‘attentieboom’. Zo’n boom wordt dan jaarlijks geïnspecteerd. Ondanks deze controles kan het zijn dat de aantasting van de boom niet duidelijk is, dan volgt er een extra onderzoek.

Ziet u een boom in het openbaar gebied die een gevaarlijke situatie veroorzaakt? Dit kunt u melden via deze site of de (gratis) Fixi App. De gemeente gaat dan de betreffende boom zo snel mogelijk controleren. Als het nodig is wordt de boom met spoed gekapt (noodkap). 

Behoud van bomen

Het doel van de gemeente Tilburg is om zoveel mogelijk gemeentelijke bomen te behouden. Bijvoorbeeld door de groeiplaats te verbeteren of door te snoeien. Het lukt het niet altijd om de bomen in leven te houden of om de conditie van een boom op peil te houden. Bij een verslechterde conditie van de boom wordt deze extra in de gaten gehouden. Als de gemeente de veiligheid niet meer kan garanderen, moet de boom gekapt worden. Zo niet, dan kan een boom of een tak vallen en (letsel)schade aanrichten. Ook vitale bomen die vol in blad staan, kunnen bij extreme weersomstandigheden omvallen. Dat risico is niet te voorzien. Maar door de periodieke bomencontrole en het reageren daarop, verkleint de gemeente dit risico.

Nieuwe boom planten

Als er toch bomen gekapt moeten worden uit veiligheidsoverwegingen, dan plant de gemeente hier het liefst weer een nieuwe boom. Dit kan niet altijd: vanwege andere bomen, maar ook door ondergrondse beperkingen zoals kabels en leidingen. In dat geval zoekt de gemeente een nieuwe locatie om een boom te planten, wel zoveel mogelijk in hetzelfde gebied. Vanwege het onderzoek kan er dus enige tijd zitten tussen het verwijderen en het vervangen van de boom. 

Vind je een lege boomspiegel? (de plek waar eerst een boom stond), dan hoort de gemeente dat graag. Het kan zijn dat de gemeente dat al weet en dat er een nieuwe boom op die plek komt. Daarnaast is de gemeente altijd op zoek naar plekken waar een nieuwe boom kan komen. Inwoners kunnen hierover een melding doen via de gratis Fixi App. 

Op de website tilburgsbos.nl staat meer over het beheer van de Tilburgse bossen dat wordt uitgevoerd door Boomrooierij Weijtmans B.V.

Stappenplan bomenkap

Het kappen of drastisch snoeien van een boom doe je niet zomaar. Hier komt meer bij kijken. Zo moet je vooraf een goede afweging maken of de boom écht weg moet. Bovendien heb je bijna altijd een vergunning nodig. Ook moet je op de juiste manier communiceren dat de boom gekapt gaat worden. 

Hieronder vind je stapsgewijs extra informatie over het kappen van een boom.

Uitgangspunt van de gemeente: laat zoveel mogelijk (gezonde) bomen staan.

Om een goede afweging te maken, behandel je vragen als:

Hoe gezond/veilig is de boom?

De gemeente heeft als uitgangspunt om zoveel mogelijk gezonde bomen te laten staan. Daarom is het goed om bij de afweging of de boom gekapt moet worden mee te nemen of de boom nog gezond en veilig is. Onderbouw uw aanvraag zoveel mogelijk met (gedetailleerde) foto’s of andere documentatie.

Bladval, vogelpoep, hooikoorts en de realisatie van zonnepanelen zijn voor de gemeente bijvoorbeeld geen redenen om een omgevingsvergunning te verlenen voor het kappen van een boom.

Kan de boom blijven staan met een aanpassing van het bouwplan?

Bij het ontwerp van een bouwplan of een aanbouw is het van belang om de bomen aan het begin van het ontwerpproces mee te wegen. Let hierbij niet alleen op de boom maar ook op de invloed op wortels. Vaak is het mogelijk om door een aanpassing van het bouwplan de boom te laten staan en is de aanvraag van een omgevingsvergunning voor de kap niet meer nodig.

Heeft de boom monumentale waarde?

Bomen met een monumentale waarde staan op de gemeentelijke lijst met monumentale bomen en mogen in principe niet worden gekapt. Er zijn enkele uitzonderingen, bijvoorbeeld als er sprake is van een niet oplosbare onveilige situatie.

Maakt de boom deel uit van een bijzondere structuur?

Bomen staan steeds meer onder druk van de stad. De verwachting is dat, als wij niks doen, steeds meer bomen of zelfs complete bomenstructuren zouden kunnen uitvallen als gevolg van deze stedelijke druk. Dit is onwenselijk. Daarom zijn belangrijke boomstructuren aangegeven als eco-, hoofd-, neven- of basiswaarde. Deze zijn te vinden op deze kaart.

  • Klimaatwaarde: Bomen in een klimaatwaarde, staan in de meest versteende en warme gebieden van Tilburg. Ze zijn van belang om deze delen van de stad leefbaar te houden (schaduwplekken). Behoud van deze bomen staat voorop.
  • Ecowaarde: Zones met een ecowaarde vormen verbindingswegen tussen leefgebieden van planten, vogels, vleermuizen en kleinere dieren in de stad. Deze bomen maken onderdeel uit van de huidige (stedelijke) ecologische verbindingszones of van de ecologische structuren in de stad.
  • Hoofdwaarde: Bomen met een hoofdwaarde hebben een structuurbepalend karakter voor heel Tilburg en/of de stadsdelen en nemen een majeure plaats in het stedelijk netwerk. Ze vormen een netwerk door de stad. Het zijn bomen waar meer waarde aan wordt toegekend dan aan een ‘normale’ stadsboom. Ze krijgen alle kans om uit te groeien tot een duurzame en kwalitatief hoge bomenstructuur en dienen zoveel mogelijk behouden te worden.
  • Nevenwaarde: Bomen die in een zone met een nevenwaarde staan vervullen een belangrijke functie voor het woongenot van de wijk en worden hierdoor waardevol bevonden. Vaak zijn het ook verbindingen tussen wijken. Ze bieden geen structuur op stadsniveau.
  • Basiswaarde: Bomen met een basiswaarde zijn van belang voor de verschillende Tilburgse wijken en buurten. De bomen verfraaien de straat en verhogen de leefomgeving.
  • Buiten-bebouwde kom volgens de Wet natuurbescherming: Ook buiten de bebouwde kom zijn er waarden toegekend aan bomen (buiten-zone of eco-waarde). Check hiervoor het omgevingsloket.
  • Buiten de bebouwde kom kan het zijn dat je voor de bomenkap een melding moet maken bij de provincie.

Noodkap: veroorzaakt de boom een acuut gevaarlijke situatie?

Soms veroorzaakt een boom een acuut gevaarlijke situatie en moet deze snel (binnen 6 weken) worden verwijderd of gesnoeid. Dit kan ontstaan door een storm, maar ook bijvoorbeeld ook door een boomziekte. De eikenprocessierups is geen boomziekte.

Een boom op uw eigen grond moet u zelf verwijderen. U moet hiervoor altijd vooraf contact opnemen met de gemeente via natuur_groen@tilburg.nl. Graag (gedetailleerde) foto’s toevoegen ter verduidelijking van de situatie. Pas met schriftelijke toestemming van de gemeente kunt u over gaan tot noodkap. Ook bij noodkap moet er (achteraf) altijd nog een vergunning aangevraagd worden.

De eigenaar van de boom vraagt een omgevingsvergunning aan. Kijk via www.omgevingsloket.nl of je een omgevingsvergunning nodig hebt. Dit hangt bijvoorbeeld af van de dikte van de stam. Via diezelfde site vraag je ook de vergunning aan. Hier zijn kosten aan verbonden.

Wanneer je meer dan 1 boom wilt kappen in de buitenzone en in een basis- en nevenwaarde, dan moet er voor het indienen van de vergunning een gesprek zijn geweest met de nabije omgeving. Een verslag van dit gesprek moet worden toegevoegd aan de aanvraag. In het verslag moet duidelijk staan met wie er is gesproken en wat hun mening is over de aanvraag van de kap. Hierbij dient omschreven te worden hoe men denkt dat de kap van de houtopstanden eventueel invloed hebben op de weigeringsgronden, zoals deze in Bomenverordening zijn opgenomen (natuur- en milieuwaarde; landschappelijke waarde; waarde voor straat- of stadsbeeld; cultuurhistorische waarde; waarde voor recreatie en beleving van de nabije omgeving; klimaatadaptieve waarde).

Wanneer de volledig ingevulde aanvraag voor de omgevingsvergunning is ontvangen en er geen aanvullende informatie meer nodig is, duurt het maximaal 8 weken tot deze wordt beoordeeld. Wanneer er ook een omgevingsvergunning voor bouwwerkzaamheden nodig is, is het verstandig om deze samen met de omgevingsvergunning voor de kap aan te vragen. 

Alle aangevraagde en verleende omgevingsvergunningen zijn in te zien op overheid.nl en via de (gratis) app Over uw buurt. Als een vergunning verleend is, gaat de bezwaartermijn van 6 weken in. Pas na deze termijn (en zonder bezwaren) mag de boom gekapt of gesnoeid worden.

Via de omgevingsvergunning wordt er mogelijk een compensatie opgelegd voor de gekapte boom/bomen. Als dit niet kan door herplant van bomen, kan er een financiële compensatie worden opgelegd. Of er een compensatie wordt opgelegd is afhankelijk van de aanleiding van de kap. 

Een enkele boom verwijderen

Wilt u een enkele boom in de achtertuin verwijderen, flink snoeien of verplanten, dan is het informeren van nabije buren voldoende. Dit kunt u natuurlijk al doen voordat u de vergunning hiervoor aangevraagd. 
De manier waarop dit gebeurt maakt niet uit. Het kan bijvoorbeeld via een gesprek of een brief. Het belangrijkste is dat u uw buren op de hoogte stelt van de werkzaamheden en de kans geeft om hierop te reageren. 

Meerdere bomen verwijderen

Bij het verwijderen, flink snoeien of verplanten van meerdere bomen is het belangrijk om de omwonenden zo snel mogelijk op de hoogte te brengen via een brief. 

  • Als de bomen op een zichtbare locatie staan, doorloop dan ook de onderstaande stappen:
  • Plaats een bord bij de locatie dat hier bomen gekapt gaan worden. 
  • Kondig de werkzaamheden aan, zodat ook voorbijgangers weten dat er werkzaamheden plaats gaan vinden.  

Noodkap bij acuut gevaar

Soms veroorzaakt een boom een acuut gevaarlijke situatie, waardoor deze snel gekapt moet worden. Dit kan ontstaan door een storm, maar ook door een boomziekte. In dat geval spreken we van Noodkap. 

De aannemer plaatst zo snel mogelijk een bord bij de boom om omwonenden en voorbijgangers te informeren. Ook wordt de vergunningsprocedure zo snel mogelijk in gang gezet. Vanuit veiligheidsoogpunt is het soms noodzakelijk te kappen voordat de vergunning verleend is. In dat geval wordt de vergunning alsnog zo snel mogelijk aangevraagd. (dit is nodig, omdat via de kapvergunning eventuele compensatie kan worden opgelegd. Ook kan er door omwonenden alsnog bezwaar worden gemaakt). 

Ook bij acuut gevaar wordt daar waar mogelijk een bewonersbrief verstuurd. Ook dit is helaas niet altijd mogelijk. Door de gemeente en de betrokken aannemer worden deze afwegingen zorgvuldig gemaakt. 

Nadat alle betrokkenen zijn geïnformeerd, de vergunning is verleend en de bezwarentermijn is doorlopen, mag een boom gekapt worden.

De bezwaartermijn voor de vergunning gaat in op de dag na de dag waarop de vergunning aan de vergunninghouder is gestuurd en duurt zes weken (42 dagen). De boom mag pas gekapt worden op de eerste kalenderdag na het aflopen van de bezwaartermijn (dus op dag 43).

Direct voor de kap moet een ecologisch deskundig bedrijf controleren of er dieren in de boom verblijven. Dit is meestal hetzelfde bedrijf die de boom gaat kappen. 

In Tilburg mag alleen in bijzondere gevallen gekapt/gesnoeid worden tijdens het broedseizoen (half maart tot en met half juli). Bijzondere gevallen zijn: wanneer het in de Bomenverordening staat of het echt niet kan wachten tot half juli, bijvoorbeeld vanwege de veiligheid. Kappen in deze periode is alleen mogelijk na akkoord van de gemeentelijke medewerker bomen en groen.

Actueel

Hieronder staat een overzicht van actuele projecten waarbij de gemeente bomen moet kappen. 

De gemeente voert regelmatig boomveiligheidscontroles uit. Hieruit blijkt vaak dat er een aantal bomen verwijderd moeten worden of drastisch gesnoeid (>20%). Hiervoor vraagt de gemeente vervolgens een omgevingsvergunning aan. Verder vinden er in de hele gemeente aanvullende onderzoeken plaats naar een deel van de 'aandachtsbomen'. Bij deze bomen was een visuele inspectie niet voldoende is en is een aanvullend onderzoek nodig.

De gemeente wil waar bomen gekapt zijn het liefst een nieuwe boom planten. Dit kan niet altijd: vanwege andere bomen, maar ook door ondergrondse beperkingen zoals kabels en leidingen. In dat geval zoekt de gemeente een nieuwe locatie om een boom te planten, wel zoveel mogelijk in hetzelfde gebied.